Dzisiejszy wpis odbiega od głównych tematów mojego bloga, jednak nadal ściśle dotyczy moich zainteresowań. Na co dzień pracuję z tekstem, więc zagadnienia związane z językiem oraz pochodzeniem słów są dla mnie interesujące.
Jako że od czasu do czasu zdarza mi się tworzyć polskie wersje zagranicznych sklepów internetowych, mam kontakt z różnymi językami, między innymi czeskim.
Postanowiłam więc, że dziś przyjrzę się temu językowi i stworzę listę słów, które nam Polakom wydają się najśmieszniejsze. Spróbuję też wyjaśnić, skąd wzięły się tzw. słowa-pułapki / zmyłki, czyli wyrazy o podobnym do polskiego brzmieniu, ale o odmiennym lub przeciwnym znaczeniu. Zapraszam 🙂
Dlaczego słowa po czesku wydają nam się śmieszne?
Trzeba zacząć od początku, czyli wyjaśnienia, dlaczego w ogóle język czeski wydaje się Polakom śmieszny.
Powodów tego stanu rzeczy jest kilka.
Na pewno śmieszy nas to, że język czeski jest pozornie podobny do naszego, jednak w rzeczywistości występuje w nim wiele słów-pułapek (przykłady mylących słówek znajdziesz w dalszej części artykułu). Poza tym bawią nas liczne zdrobnienia. Czesi zdrabniają wiele słów, a zwłaszcza tych, które pozytywnie się im kojarzą – np. związane z jedzeniem i piciem czy ze zwierzętami.
I tak zamiast pić kávu piją kávičku, zamiast iść na vino idą na vínečko, zamiast prosić o menu proszą o meníčko, a zamiast głaskać psa głaszczą pejska.
Kolejną przyczyną tego, że słowa po czesku wydają nam się śmieszne, jest specyficzna intonacja i dźwięczny sposób mówienia Czechów. Czesi brzmią dla nas śpiewnie i radośnie, nawet gdy opowiadają o rzeczach przygnębiających, smutnych lub poważnych.
Ta nietuzinkowa mieszanka, czyli mylące słówka, dziecinnie brzmiące zdrobnienia i wesoła intonacja, sprawiają, że język czeski brzmi dla nas śmieszniej niż wszystkie inne.
Śmieszne słowa po czesku – mity
Z pewnością każdy z nas spotkał się z różnymi zabawnymi przykładami czesko-brzmiących słów i fraz, których rzekomo używają Czesi. Ja na przykład słyszałam, że Já jsem netoperek to po czesku Batman, šmatička na patičku – flaga, sralinkova ganiačka – biegunka, a elektrnicny mordulec – Terminator. Są to oczywiście totalne bzdury i nieprawda. W rzeczywistości Batman to po czesku Batman, flaga to vlajka, biegunka – průjem, a Terminator to Terminátor.
Faktycznie jednak istnieją w języku czeskim słowa, które nam Polakom wydają się zabawne. Ponadto występują też tak zwane słowa-pułapki, czyli wyrazy brzmiące podobnie lub identycznie jak w języku polskim, ale posiadające w Czechach odmienne, a czasami wręcz przeciwne znaczenie.
Listę tych właśnie słów zamieściłam poniżej.
Lista śmiesznych słów po czesku i słowa-pułapki, które mogą Cię zmylić
Dla wygody stworzyłam listę obejmującą zarówno czeskie słowa, które w języku polskim po prostu brzmią śmiesznie, jak i słowa-zmyłki, czyli wyrazy o podobnym do polskiego brzmieniu, jednak o odmiennym znaczeniu.
- taktowny – ohleduplný
- dziobak – ptakopysk
- pomidor – rajské jablko
- śpioch – ospalec
- stopa – chodidlo
- modliszka – kudlanka nábožná
- stacja benzynowa – benzínová pumpa
- chwilowo nieobecna – momentálně nepřítomna
- stonka ziemniaczana – mandelinka bramborová
- śpioszki – dupačky
- świeży – čerstvý
- nurek – potápěč
- trup – kadłub
- fotel – křeslo
- gad – plaz
- kanapa – divan
- truskawka – jahoda
- jagoda – borůvka
- pomysł – nápad
- maj – květen
- ubikacja – záchod
- mądry – chytrý
- dziewczyna – dívka
- ślady – stopy
- smród – zápach
- teatr – divadlo
- zepsuty – porouchaný
- opona – kurtyna
- głazy – balvany
- widz – divák
Skąd się wzięły mylące, śmieszne słowa po czesku w języku polskim?
W językach polskim i czeskim występuje znacznie więcej podobnych słów o odmiennym znaczeniu, niż te, które zamieściłam na powyższej liście. Jest ich naprawdę mnóstwo.
Interesujący jest więc fakt, skąd wzięło się to słownictwo i dlaczego u naszych południowych sąsiadów oznacza ono co innego.
Przyczyn należy dopatrywać się w naszej wspólnej historii. W 965 r. Mieszko I ożenił się z Czeszką Dobrawą (Doubravką), a w 966 r. Polska przyjęła za pośrednictwem Czech chrześcijaństwo.
To wydarzenie zdecydowanie zmieniło losy naszego kraju. W Polsce zagościła nowa dominująca religia, a także zapożyczone (zwłaszcza religijne) słownictwo.
Język czeski w średniowieczu stał się na tyle popularny, że wśród elit wstydem było go nie znać. Moda na czeski trwała długo i uległa jeszcze większemu nasileniu w XVI wieku. Z czeszczyzny przyjęliśmy na przykład cząstkę -ra- między spółgłoskami (np. w wyrazie brama – wcześniej była to brona). Ponadto z języka czeskiego wzięła się też litera h (np. w słowach hańba – dawniej gańba, od ganić; czy wahać się – od wagi). Takie zapożyczenia form gramatycznych i słów z języka czeskiego nazywa się bohemizmami.
To właśnie w tamtym okresie nasze języki bardzo się do siebie zbliżyły i powstało wiele podobieństw. Z czasem, gdy stosunki obu krajów uległy rozpadowi, przyjęte słowa zaczęły zmieniać swoje znaczenie. Stąd też w języku polskim i czeskim występuje wiele podobnych wyrazów, które obecnie oznaczają zupełnie co innego.
Podsumowując wpis, śmieszne słowa po czesku to między innymi znane: ptakopysk (dziobak), ohleduplný (taktowny), chodidlo (stopa), dívka (dziewczyna), benzínová pumpa (stacja benzynowa) czy ospalec (śpioch). Ponadto śmieszne czeskie słowa to także słowa zmyłki, czyli np. chytry (mądry), čerstvý (świeży), křeslo (fotel), plaz (gad) czy porouchaný (zepsuty). Są to więc słowa o podobnym do polskiego brzmieniu, ale odmiennym znaczeniu.
